Konkav ve Konveks Lenslerin Özellikleri
Konkav ve Konveks Lenslerin Özellikleri
Mercimek iki yüzü konveks olan tohumu ile karakterize edilen bir bitkidir. Mercimeğin latince ismi lenstir. Bu isim optikal kalitesi olan çift yüzü konveks olan ışık geçirgen cisimler için eskiden beri kullanılmaktadır. Lens terimi oftalmik gözlük camlarını ifade eder. Cam neredeyse ışığın tamamına yakın bir kısmının içinden geçmesine izin verir, çok az bir kısmı ise ön ve arka yüzeyden yansır. Antirefle kaplamalarla bu yansımalar azaltılır. Camın her iki yüzeyi polisaj yapılarak parlatılır. Bu işlem camın berrak ve homojen bir görünüm almasını sağlar. Diyoptrili oftalmik lensler refraksiyon kusurlarının düzeltilmesinde kullanılır. 0.25 D'lik aralıklarla üretilirler.
Sferik (SPH) Lenslerin Özellikleri
Sferik lenslerin yüzeyleri küreseldir. SPH bir lensin tüm meridyenlerindeki diyoptri değeri aynıdır. Çünkü bütün meridyenlerde küre kesiti eğriliği(kurvatörü=bombeliği) aynıdır ve diyoptri gücü sferiktir.
Konveks lensler taban tabana, konkav lensler tepe tepeye prizma sistemi gibi üretilmiştir. Optik merkez konveks lenslerde prizma tabanlarının birleştiği yerde, Konkav lenslerde prizma tepelerinin birleştiği yerde bulunur. Optik merkezden geçen ışınlar kırılmadan geçer. Optik merkezden bakıldığı zaman prizmatik etki oluşmaz.
Optik merkezden geçen ve lensin yüzeyine dik olan hatta optik aks denir (fizik optikte asal eksen) Optik aksın, lensi önden kestiği noktaya optik merkez (ön tepe noktası), lensi arkadan kestiği noktaya arka tepe noktası denir.
Paralel gelen ışınların optik aks üzerinde kesiştiği noktaya odak noktası denir. Odak noktası ile arka tepe noktası arasındaki mesafeye odak uzaklığı denir. Odak uzaklığının metre cinsinden tersi diyoptri olarak bilinir. (D=1/f)
Bir lensin gücü odak uzaklığı ile ters orantılıdır. Odak uzaklığı ne kadar kısa ise lensin gücü o kadar fazladır.
SPH Konveks Lenslerin Özellikleri
(+, YAKINSAK, İNCE KENARLI, PLUS)
Konveks lensler 3'e ayrılır. (3 değişik şekilde imal edilebilirler)
Plan konveks: Bir yüzü düz, diğer yüzü konveks camlardır.
Bikonveks: İki yüzü de konveks camlardır.
Konveks Menisküs: Bir yüzü konveks, diğer yüzü konkav olan camlardır.
1-) Konveks lensler taban tabana prizma sistemidir. Bu nedenle konveks lensin asal eksenine sonsuzdan paralel gelen ışınlar, lensten geçtikten sonra odak noktasında birleşirler. Konverjan özellik gösterir yani ışığı toplarlar.
2-) Lense gelen ışınlar diverjan ise yani birbirinden uzaklaşarak geliyor ise lens yüzeyinden geçtikten sonra bu diverjan etki azalır veya diyoptrik güce bağlı olarak bir odak noktasında birleşir. Odak noktasında gerçek ışınlar kesiştiği için; konveks lensin gücü pozitiftir, diyoptri işareti (+) dır.
3-) Merkez kalınlıkları kenar kalınlıklarından büyüktür.Bu özelliğinden dolayı konveks lensler ince kenarlı lensler olarak da bilinir.
4-) Bir konveks lens gözden uzaklaştığında gücü artar, göze yaklaştığında gücü azalır.
5-) Konveks lensten bir objeye bakarak sağa sola hareket ettirildiğinde; görüntü, lensin hareket yönünün tersi yönde hareket eder.
6-) Diyoptri değeri bütün meridyenlerde aynıdır. İşareti pozitiftir. (+)
7-) Hipermetropi ve prespiyopinin düzeltilmesinde kullanılır.
SPH Konkav Lenslerin Özellikleri
( - , MİNUS, IRAKSAK, KALIN KENARLI)
Konkav Lensler üçe ayrılır. (3 değişik şekilde imal edilebilirler)
Plankonkav: Bir yüzü düz, diğer yüzü konkav olan camlardır.
Bikonkav: İki yüzü de konkav olan camlardır.
Konkav meniskus: Bir yüzü konkav, diğer yüzü konveks olan camlardır.
1-) Tepe tepeye prizma sistemi gibi üretildiği için sonsuzdan optik eksene paralel gelen ışınlar dışa doğru yani birbirinden uzaklaşarak kırılır. Konkav lensler diverjandır. Lense gelen ışık diverjan ise diverjan etki daha da artar.Lense gelen ışın konverjan ise lensin gücüne bağlı olarak konverjan etki azalır.
2-) Bir konkav lensin optik eksenine paralel gelen ışınlar asla bir odak noktasında birleşmezler. Ancak kırılan ışınların izdüşümlerinin (uzantıları) lensin önündeki bir odak noktasında birleştiği kabul edilir. Bu özellikleri nedeniyle güçleri negatiftir. Diyoptri işareti (-) dir.
3-) Konkav lensin kenar kalınlığı merkez kalınlığından büyüktür.Bu nedenle kalın kenarlı lens olarak da bilinirler.
4-) Konkav lensten bir objeye bakarak lens hareket ettirildiğinde görüntü ile lens aynı yönde hareket eder.
5-) Konkav lens göze yaklaştıkça gücü artar Gözden uzaklaştıkça gücü azalır.
6-) Miyopide kullanılır.
Silindirik Lenslerin Özellikleri
Silindirik lensler silindirik yüzeylerden elde edilirler. Astigmatizmanın düzeltilmesinde kullanılırlar. Silindirik lenslerde birbirine dik olan meridyenlerde eğrilik ve kırıcı güç (diyoptrik güç) farklılık gösterir. Işık demetlerini nokta şeklinde odaklayamadıkları için bu tip lenslere "nokta şeklinde olmayan" anlamına gelen "astigmatik lens" de denilmektedir.
Eğer astigmat bir lensin yüzeyine noktasal bir ışık kaynağından ışınlar gelirse lens, bir nokta şeklinde değil de bir ışık çizgisi şeklinde görüntü oluşturur.
Silindirik lensler üçe ayrılırlar:
I- Plan silindirik lensler (plan-cyl lensler)
- Konveks plan silindirik lensler
- Konkav plan silindirik lensler
II- Sferosilindirik lensler (sph-cyl lensler)
- Konveks sferosilindirik lensler
- Konkav sferosilindirik lensler
III-Silindirosilindirik lensler (cyl-cyl lensler)
Konveks silindirik lensler üçe ayrılır:
I. Konveks plan cyl (pl cyl)
II. Konveks sferosilindirik (sph cyl)
III. Konvek silindro silindirik (cyl cyl)
Konkav silindirik lensler üçe ayrılır:
I. Konkav plan silindirik (plan cyl)
II. Konkav sferosilindirik (sph cyl) III. Konkav silindirosilindirik (cyl cyl)
Silindirik lensler:
I. Plan cyl lensler: Bir yüzü düz, diğer yüzü silindirik camlardır.
II. Sph cyl lensler: Bir yüzü küresel, diğer yüzü silindirik camlardır.
III. Cyl cyl lensler: Her iki yüzü de silindirik kesitten elde edilen camlardır.
Gözlükçülükte kullanılmakta olan silindirik lensler menisk yapıda, içten(-)silindirik yada dıştan(+)silindirik olarak imal edilmektedirler.
Plan Silindirik (PL-CYL) Lenslerin Özellikleri
Plan silindirik lens bir meridyende güç ihtiva etmez. Bu meridyen aks olarak bilinir. Aksa gelen ışınlar aks meridyeninde güç olmadığı için kırılmadan geçer. Lens aks da plandır (0.00 D). Aks gözlük reçetesi yazılırken referans meridyeni olarak kullanılır.(Başlangıç meridyeni) aksa 900 dik meridyende güç maksimumdur yani silindirin toplam gücüne eşittir. Aks a 900 dik meridyenle aks arasındaki meridyenlerde güç değişir.