Astigmatizma

Miyopi ve hipermetropide refraksiyon kusuru tüm eksenlerde aynıdır. Oysa astigmatizmada ışık eksenlerden birisinde daha az kırılırken (az kırıcı eksen), diğerinde daha fazla kırılır (çok kırıcı eksen). Sonuçta noktasal bir ışık kaynağı, birbirine dik açılı iki çizgi ile bunların ortasındaki bir düzlemde bulunan bir görüntü şeklinde kırılır.

Astigmatizma Türleri
Astigmatizmada az kırıcı eksen ile çok kırıcı eksen genellikle birbirine diktir. Bu durum "regüler (düzenli) astigmatizma" adını alır. Regüler astigmatizmada temel eksenler çoğunlukla 90 ve 180°'lerdedir. Temel eksenler 90 ve 180°'deki eksenlerden 20°'den fazla uzaklaşmış ise buna "oblik astigmatizma" denir.

Eğer temel eksenler birbirine dik değil ise bu duruma "irregüler (düzensiz) astigmatizma" adı verilir. İrregüler astigmatizma gözlük camları ile düzeltilemez. İrregüler astigmatizma kornea veya lens nedenli olabilir. Kornea nedenli olanlar keratokonus, korneal skarlar, dejeneratif değişiklikler, kornea opasiteleri vb. durumlarda görülürler. Lens nedenli olanlar ise lens kolobomu, lentikonus, lens subluksasyonu ve kataraktlarda görülebilir.

Her iki gözde de astigmatizma varsa eksenleri genellikle simetri gösterirler ve birbirlerini 180°'e tamamlarlar. Örneğin sağ gözde 120°'de astigmatizma var ise, sol gözde astigmatizma büyük bir olasılıkla 60°'de olacaktır.

Kornea ön yüzünde normalde dikey eksen yatay eksenden daha diktir. Dolayısı ile kırıcılığı da (-0,50) ila (-0,75) D kadar daha fazladır. Bu durum fizyolojiktir ve "kurala uygun astigmatizma" adını alır. Örneğin (-0,25)(-1,00)α180° şeklindeki refraksiyon kusurundaki astigmatizma kurala uygun astigmatizmadır.

Bu durumun aksine eğer yatay eksenin kırıcılığı daha fazla ise "kurala aykırı astigmatizma" olarak adlandırılır. Örneğin (-0,25)(-1,00)α90° şeklindeki refraksiyon kusurundaki astigmatizma kurala aykırı astigmatizmadır.

Kornea arka yüzünde ise normalde (-0,25) ila (-0,50) D kadar bir kurala aykırı astigmatizma vardır ve bu durum kornea ön yüzünden kaynaklanan kurala uygun astigmatizmayı bir miktar dengeler.

Astigmatizma nadiren lense bağlı da olabilir. Lens değişik özelliklere sahip birçok katmanlardan oluşmuştur. Bunlardan kaynaklanan bir kırma astigmatizması olabilir. Ayrıca makulanın optik eksenin yaklaşık 1,25 mm alt dışında oluşu ve optik eksen ile görme ekseni'nin birbiri ile 5° kadar açı yapması da astigmatizma nedeni olabilir.

Gözde tüm bu astigmatizmaların toplamı "total astigmatizma" adını alır. Total astigmatizma'nın en büyük kısmını kornea ön yüzüne ait astigmatizma oluşturur. Bunun haricinde kalan miktar ise "rezidüel astigmatizma" adını alır. Kornea dışı nedenlere bağlı astigmatizma çok önemsiz düzeylerdedir.

Astigmatizma Tipleri

Basit Astigmatizma:
Bir eksen emetropik, diğer eksen ametropiktir. Ametropik eksen miyopik ise Basit Miyopik Astigmatizma [Örneğin (0.00)(-1,00)α90°], hipermetropik ise Basit Hipermetropik Astigmatizma adını alır. [Örneğin (0.00) (+1,00)α90°].

Bileşik Astigmatizma:
Her iki eksen de farklı diyoptrilerde ama aynı tipte olmak üzere ametropiktir. Bileşik Miyopik Astigmatizmada eksenlerin her ikisi de retinanın önünde fakat retinaya farklı uzaklıktadır. [Örneğin (-0,25)(-1,00)α90°] Bileşik Hipermetropik Astigmatizmada ise eksenlerin her ikisi de retinanın arkasında fakat retinaya olan uzaklıkları farklıdır. [Örneğin (+0,25)(+1,00)α90°]

Karma Astigmatizma:
Bir eksen miyopik iken diğer eksen hipermetropiktir. [Örneğin (+0,25)(-1,00)α90°]

Yetişkinlerde 0,75 D üzerinde astigmatizmayla karşılaşılma oranı %8-15 kadardır. Yetişkinde astigmatizmanın önemli bir nedeni geçirilmiş göz cerrahisidir.

Yenidoğanların %65'inde (0,75)D'den büyük astigmatizmaya rastlandığı bildirilmiştir. Bu yüksek oran 3,5 yaş civarında yetişkinlerdeki değere inmektedir. Bu dönemlerde ortaya çıkan astigmatizmanın nedeni olarak rektus kaslarının ince sklerayı çekmesi gösterilmektedir. Çünkü bakış pozisyonları ile astigmatizmanın değiştiği gözlenmiştir.

Akomodasyonun astigmatizmanın hem diyoptrisinde hem de ekseninde değişiklik yapabileceği de belirtilmektedir.

Astigmatizmanın Belirtileri:

Astenopi: Göz yorgunluğu demek olup, özellikle sabit bir uzaklıktan hassas bir iş yaparken oluşur. Kurala uygun astigmatizmada görme daha az bozulduğu halde yorgunluk daha çabuk gelişir.
Görme bulanıklığı: Okuma, yakın çalışma gibi gözlerin uzun süre kullanıldığı işlemlerde oluşur.
Başağrısı: Uzun süre okuma, yakın çalışma sonrası vb. ile gelişir.
Baş pozisyonu, boyunda eğrilik: Nadiren oblik astigmatizmalarda görülebilir.
Gözleri kısma: Miyopilerdeki benzer mekanizma ile görüntünün netleştirilme çabası sonucu ortaya çıkar.